Teknoloji devleri, Las Vegas’ta devam eden CES 2024 etkinliğinde yeni ürünleriyle birlikte kozlarını paylaşıyor. Bugün uzun zamandır merakla beklenen masaüstü AM5 APU’lar tanıtıldı. AMD, Ryzen 8000G serisiyle birlikte dört yeni işlemci piyasaya sürüyor ve ilk kez entegre grafiklerde “1080p’den” bahsedildiğini görüyoruz.
Güçlü dahili GPU’ların yanı sıra yapay zekanın da ön plana çıktığını eklemeden geçmeyelim. Ryzen 8000G işlemciler, yapay zeka iş yüklerinde performansı artırmak için entegre yüksek performanslı Sinir İşleme Birimi (Neural Processing Unit-NPU) motoruna sahip dünyanın ilk masaüstü APU’ları. Ancak en güçlü iki işlemcinin NPU’ya sahip olduğunu belirtelim. Alt segment iki çipte NPU mevcut değil. Ayrıca AMD, dizüstü bilgisayarlara NPU getiren ilk x86 yonga üreticisiydi.
AMD bu ‘XDNA’ yapay zeka hızlandırıcısını güçlü Zen 4 CPU mikro mimarisi ve RDNA 3 grafik motoruyla bir araya getirerek iki bomba model tasarladı. Diğer iki alt seviye model ise Zen 4c çekirdekleriyle giriş seviyesi oyun ve küçük form faktörlü sistemlere yönelik olarak seriyi tamamlıyor.
AMD’nin 2021 yılında piyasaya sürdüğü önceki nesil Ryzen 5000G işlemciler, AM4 platformundaki giriş seviyesi oyun sistemler için harika seçeneklerdi. Intel tarafında APU’lara güçlü alternatifler yoktu. Kırmızılıların yeni 65W APU serisi, daha yeni, daha güçlü mimariler ve daha yüksek saat hızlarıyla APU (veya iGPU) arenasında çıtayı bir üst noktaya taşıyor.
Bu arada unutmadan bir konuya daha değinelim. AMD, Ryzen 7000 serisi “Raphael” masaüstü işlemcileriyle entegre grafikleri her işlemcisinde kullanarak standart hale getirmişti. Dahili GPU’lar şu anda tanıtılan APU’lardaki çiplere kıyasla çok zayıf ve temel iş yükleri için yeterli. Bu nedenle AMD, Ryzen 7000 işlemcilerini “APU” olarak değerlendirmiyor. “G” ekini taşıyan modeller ise çok daha güçlü entegre grafikler taşıyor.
Ryzen 8000G serisinde Ryzen 7 8700G, Ryzen 5 8600G, Ryzen 5 8500G ve Ryzen 3 8300G olmak üzere dört APU mevcut. 8700G ve 8600G 4nm “Hawk Point” silikonunu temel alırken Ryzen AI desteğine, yani bir NPU’ya sahip. 8500G ve 8300G ise 4nm “Phoenix 2” silikonuna dayanırken yapay zeka çipinden yoksun.
Soket AM5 uyumlu APU’lar X670/E, B650/E ve A620 yonga setlerine dayalı tüm anakartlar ile birlikte kullanılabilecek. Ancak tahmin edebileceğiniz gibi eski üretim ürünlerde BIOS güncellemesi gerekiyor.
Donanım özelliklerinden birazdan bahsedeceğiz farklı önemli detaylar var. 8700G ve 8600G, Fluid Motion Frames dahil olmak üzere AMD HYPR-RX teknolojilerinin tamamını destekleyecek.
AMD’nin Zen 4 APU’ları performans ve verimlilik konusunda istenileni verecek gibi görünüyor ve masaüstü alanında ciddi bir yere sahip. Kırmızı takım, yeni işlemcilerin “kutudan çıktığı gibi 1080p oyunculuğa” hazır olduğunu iddia ediyor. Bununla birlikte, çipler 1080p’de AAA oyun oynamak için tasarlanmadı ve ağır oyunları oynamak mümkün olmayabilir. Oynayabilsek bile ayarları mümkün olduğu en düşük seviyelere getirmek gerekecek.
AMD Ryzen 7 8700G
Ryzen 7 8700G, “Zen 4” mikro mimarisine dayalı 8 çekirdekli/16 iş parçacıklı CPU, 12 RDNA 3 işlem birimine sahip gelişmiş Radeon 780M entegre grafik birimi ve Ryzen AI XDNA NPU ile Hawk Point serisinin en iyi modeli. Yeni APU, NPU’dan gelen 16 TOPS ile birlikte toplam 39 TOPS yapay zeka verimi sunuyor. Referans olarak, AI Boost NPU’lu bir Intel Core Ultra 7 165H “Meteor Lake” mobil işlemci, 34 TOPS’lik birleşik AI verimi sunuyordu.
8700G’de yer alan 8 çekirdek ve 16 iş parçacıklı CPU 4,20 GHz temel ve 5,10 GHz maksimum artırma frekansında çalışıyor. Sekiz çekirdeğin her biri 1 MB L2 önbelleğe sahip ve sekiz tanesi 16 MB L3 önbelleği paylaşıyor. Radeon 780M iGPU maksimum 2.90 GHz’e çıkabiliyor. Entegre grafikler 768 Akış İşlemcisi (Stream Processor), 24 AI Hızlandırıcısı, 12 Işın Hızlandırıcı (Ray Accelerator), 48 TMU ve 32 ROP’u oluşturan 12 Hesaplama Birimi (CU) ile yapılandırılmış. Son olarak, 65W TDP’li APU’nun 95W TDP işlemciler için tasarlanmış bir Wraith Spire soğutucuyla satışa sunulduğunu ekleyelim.
Bu esnada CU’ya özgü yapay zeka hızlandırıcılarının amaca yönelik NPU’dan farklı olduğunu belirtmek önemli. RDNA 3 AI hızlandırıcısı, matris matematik iş yüklerini CU’nun SIMD birimlerinde işlenmek üzere hazırlayan sabit bir işlev bileşeni. “Zen 4” CPU çekirdekleri, çift taraflı 256 bit FPU’larını kullanarak AVX-512 VNNI talimatlarının kesilmiş, istemciyle ilgili bir setini kullanabiliyor ve AI iş yükleriyle ilgili Bfloat16 talimatları için destek sunuyor. “Zen 4” CPU çekirdekleri, RDNA3 iGPU ve amaca yönelik Ryzen AI XDNA NPU’nun birleşimi, AMD’nin 39 TOPS’luk birleşik verim rakamına ulaşmasını sağlıyor.
AMD Ryzen 5 8600G
Ryzen 5 8600G, 8700G ile aynı “Hawk Point” silikonuna dayanıyor lakin çekirdekten frekans hızına kadar her şey farklı. 6 çekirdek ve 12 iş parçacığı barındıran CPU, 4,35 GHz taban ve 5,0 GHz yükseltilmiş saat hızına sahip. 6 çekirdeğin her biri 1 MB L2 önbellek kullanırken, silikonda bulunan 16 MB L3 önbelleğin tamamı ortak şekilde paylaşılıyor.
Listenin ikinci sırasında yer alan APU Radeon 760M entegre grafiklerle geliyor. Bahsettiğimiz entegre GPU 512 Akış İşlemcisi, 16 AI Hızlandırıcısı, 8 Işın Hızlandırıcı, 32 TMU ve 16 ROP’tan oluşan 8 Hesaplama Birimi’ne sahip. Maksimum frekans hızı 2,80 GHz olarak belirlenmiş. 8600G, 8700G ile aynı NPU’ya ve aynı 16 TOPS verimiyle listeleniyor. Yine 65W’lık TDP ve Wraith Spire soğutucu da aynı.
AMD Ryzen 8500G ve 8300G
8500G ve 8300G ile işler ilginçleşiyor. Bu APU’lar 178 mm² “Hawk Point” silikonuna değil, daha küçük 137 mm² “Phoenix 2” silikonunu temel alıyor. Fiziksel olarak 6 çekirdek mevcut, ancak bunların ikisi “Zen 4” diğer dördü ise “Zen 4c” mimarili. Böylelikle AMD ilk kez hibrit bir işlemci piyasaya sürmüş oldu.
Zen 4c çekirdeği fiziksel olarak Zen 4’ten daha küçük. Zen 4c’yi ilk olarak 128 çekirdekli EPYC “Bergamo” sunucu işlemcilerinde görmüştük. Fiziksel olarak daha küçük olmasına rağmen Zen 4 ile aynı IPC ve komut setinin yanı sıra SMT’ye sahip. vCore sınırları daha kısıtlı, bu da çekirdeklerin Zen 4 çekirdeklerinden daha düşük güçlendirme frekansına ulaştığı anlamına geliyor.
AMD, “Zen 4” çekirdeklerini UEFI CPPC “tercih edilen çekirdekler” olarak belirliyor. Böylelikle işletim sistemi yüksek güç gerektiren iş yüklerinde bu çekirdeklere öncelik verebiliyor.
Sadece çekirdekler değil, Phoenix 2 silikonunda bir NPU da bulunmuyor. Yani özetle yapay zeka desteği yok. Silikon ayrıca fiziksel olarak yalnızca 4 Hesaplama Birimi’yle birlikte daha zayıf Radeon 740M entegre GPU barındırıyor. Radeon 740M GPU’da 256 Akış İşlemcisi, 8 AI Hızlandırıcısı, 4 Işın Hızlandırıcı, 16 TMU ve 8 ROP mevcut. Son olarak, hem 8500G hem de 8300G’nin entegre grafikleri 2,80 GHz’lik frekans hızına ulaşabiliyor.
Ryzen 5 8500G teknik olarak 6 çekirdekli/12 iş parçacıklı bir CPU’ya sahip olsa da, bu çekirdeklerden ikisi Zen 4, diğer dördü Zen 4c çekirdeği. Altı çekirdeğin her biri 1 MB L2 önbellek, toplamda altısı ortak 16 MB L3 önbellekten faydalanmakta.
Ryzen 5 8500G CPU’nun temel frekansı 3,50 GHz, maksimum yükseltme frekansı ise 5,00 GHz. Elbette yalnızca Zen 4 çekirdekleri bu frekansa ulaşabiliyor, Zen 4c çekirdeklerinin maksimum frekansı ise açıklanmadı.
Ryzen 3 8300G AMD’nin perakende kanalında değil, yalnızca hazır sistemlere yönelik olarak masaüstü OEM ortaklarına özel giriş seviyesi bir çip. Bu da demek oluyor ki resmi olarak perakende pazarında bulunmayacak. 4 çekirdeğin biri Zen 4, diğer üçü ise Zen 4c çekirdeklerinden oluşuyor. CPU temel frekansı ise 3,40 GHz ve maksimum artırma frekansı 4,90 GHz olarak belirlenmiş. 8500G ile aynı şekilde Radeon 740M dahili GPU kullanılmış. TDP değeri, tüm çiplerde olduğu gibi 65W.
| CPU | Mimari | Fiyat | Çekirdek (Zen 4 + 4c) | Frek. (Zen 4) |
Frek. (Zen 4c) |
TDP | L3 Önb. |
GPU | GPU Frek. |
| Ryzen 7 8700G | Zen 4 | 329$ | 8 / 16 | 4.2 / 5.1 GHz | – | 65W | 24 MB | Radeon 780M – 12 CU | 2900 MHz |
| Ryzen 7 5700G | Zen 3 | 359$ | 8 / 16 | 3.8 / 4.6 GHz | – | 65W | 16 MB | RX Vega 8 | 2000 MHz |
| Ryzen 5 8600G | Zen 4 | 229$ | 6 / 12 | 4.3 / 5.0 GHz | – | 65W | 22 MB | Radeon 760M – 8 CU | 2800 MHz |
| Ryzen 5 5600G | Zen 3 | 259$ | 6 / 12 | 3.9 / 4.4 GHz | – | 65W | 16 MB | RX Vega 7 | 1900 MHz |
| Ryzen 5 8500G | Zen 4 + Zen 4c | 179$ | 6 / 12 (2 + 4) | 4.1 / 5.0 GHz | 3.2 / 3.7 GHz | 65W | 22 MB | Radeon 740M – 4 CU | 2800 MHz |
| Ryzen 5 8300G | Zen 4 + Zen 4c | OEM özel |
4 / 8 (1 + 3) | 4.0 / 4.9 GHz | 3.2 / 3.6 GHz | 65W | 12 MB | Radeon 740M – 4 CU | 2600 MHz |
| Ryzen 3 5300G | Zen 3 | OEM özel | 4 / 8 | 4.0 / 4.2 GHz | – | 65W | 8 MB | RX Vega 6 | 1700 MHz |
AMD’nin kıyaslamaları Hitman 3, Borderlands 3 ve Shadow of the Tomb Raider gibi oyunları içerirken, bu oyunlarda kolaylıkla 60 FPS barajının aşıldığını görüyoruz. DOTA 2 ve League of Legends gibi daha kolay eSpor sınıfı oyunlara geçildiğinde ise kare hızlarının 150’yi aştığı gösterilmiş. Üstelik amiral gemisi APU World of Tanks Encore’da 500 FPS’nin üzerine çıkmayı başarıyor.
Doğal olarak, bu oyun testleri bu sınıftaki işlemcilerden beklenen daha düşük gerçeklik ayarlarında yapıldı. Ancak sonuçlar Ryzen 8000G’nin birçok oyunda etkileyici performans sunabileceğini gösteriyor. AMD ayrıca Intel’in Core i9 ve i7 işlemcilerinde bulunan UHD 770 grafik motoruyla yapılan kıyaslamaları da paylaştı. Mavi takımın iGPU konusunda yetersiz kaldığını zaten biliyoruz lakin son dönemde onlar da entegre grafiklerine önem verdiğini belirtelim. Nihayetinde ise Ryzen 7 8700G ve Ryzen 5 8600G, sırasıyla 4 kat ve 3,4 kat daha fazla oyun performansı sunabiliyor.
Bazı oyuncular sistemlerinde uygun fiyatlı ekran kartlarıyla birlikte Core i5-14000F gibi işlemciler kullanmakta. Sunumlarda gösterildiği gibi AMD, Ryzen 7 8700G’nin çok daha az parayla bu tür sistemlerden büyük ölçüde daha iyi performans gösterebileceğini iddia ediyor. Şirket ayrıca HYPR-RX ve Fluid Motion Frames özelliklerinin etkin olduğu 700M serisi grafikleri öne çıkaran bir dizi kıyaslama yaparak Star Wars Jedi: Survivor ve Starfield gibi daha önce oynanamayan oyunların kabul edilebilir bir performansla oynanabileceğini gösteriyor.
Son olarak üretkenlik testleri var. Burada Ryzen 7 8700G’nin Intel CPU + NVIDIA GPU kombinasyonunu 7-zip, Handbrake ve Lame gibi yaygın olarak kullanılan geniş bir uygulama yelpazesinde kolayca geçtiğini görebiliyoruz.
Ryzen 7 8700G, Ryzen 5 8600G ve Ryzen 5 8500G dahil olmak üzere yeni nesil APU’lar 31 Ocaktan’tan itibaren satışa sunulacak. Ryzen 3 8300G’ye sahip hazır sistemler de yine aynı tarihte piyasaya çıkmaya başlayacak. Anakart üreticileri, 8000G APU’lardan birini satın almak isteyenler için yeni BIOS güncellemelerini yayınlayacak.
AMD masaüstü bilgisayar APU’larını en son 2021 yılında Ryzen 5000G serisi işlemcilerle güncellemişti. Bu nedenle Ryzen 8000G’nin gelişi ayrı bir önem taşıyor. Rakip Intel’in güçlü APU serisiyle doğrudan karşılaştırılabilir bir CPU’su yok. Bu nedenle harici ekran kartı almadan düşük bütçeli sistem toplamak isteyenler AMD’nin kapısını çalacak.
Ryzen 8000G serisi, masaüstü bilgisayarlara ilk kez yapay zeka hızlandırma motorunu getiriyor. Piyasada halihazırda 100’den fazla yapay zeka hızlandırmalı uygulama mevcut ve XDNA NPU ile yerel yapay zeka modellerini de kullanabilirsiniz. Bununla birlikte, yerel kullanım için yapay zeka modellerini dağıtmak performans, güvenlik, maliyet ve verimlilik avantajları sağlamakta.
AMD’nin yeni Ryzen AI Software paketi, hem meraklıların hem de geliştiricilerin süreci büyük ölçüde basitleştiren tek tıklama yaklaşımıyla önceden eğitilmiş yapay zeka modellerini silikonuna yerleştirmesine olanak tanıyacak şekilde tasarlandı. Kullanıcılar PyTorch veya TensorFlow gibi hazır yapılar üzerinde eğitilmiş makine öğrenimi modellerini seçebilir ve modeli ONNX formatında nicelleştirmek için AMD’nin Vitis AI niceleyicisini kullanabilir. Yazılım daha sonra Ryzen NPU üzerinde çalışan modeli bölümlere ayırıyor ve derliyor. Ryzen AI Yazılımı şu anda ücretsiz olarak kullanılabiliyor.
Son olarak şirket, NPU AI motor saat hızlarını da açıkladı. Ryzen 7 8700G ve Ryzen 5 8600G’nin XDNA NPU’ları 1,6 GHz’de çalışıyor. Kıyaslayacak olursak, ilk Ryzen 7040 mobil serisindeki NPU hızından %60 daha hızlı (bu işlemciler hiçbir zaman masaüstüne gelmedi) çiplere bakıyoruz. XDNA motoru mobil varyantlarla kabaca aynı 39 TOPS performansı sunuyor, ancak bilgisayarın daha yüksek güç eşikleri nedeniyle bazı iş yükleri biraz daha yüksek performansa sahip olabilir. Ryzen 5 8500G ve Ryzen 3 8300G, XNDA AI motoruyla birlikte gelmediğinden ürün kutularında Ryzen AI rozeti bulunmayacak.
